LIFO (metoda ceny (kosztu) najpóźniejszej) jest to metoda wyceny rozchodu zapasów, polegająca na księgowaniu rozchodu począwszy od ostatniej jednostki przyjętej do magazynu. Nazwa LIFO jest to skrót pochodzący od angielskiego określenia Last In, First Out – dosłownie: ostatnie weszło, pierwsze wyszło. Metoda ta może być wykorzystywana do wyceny materiałów, towarów oraz produktów.
Metody wyceny zapasów są ważne ze względu na fakt, że ceny zakupywanych materiałów oraz ogólne koszty produkcji zmieniają się w czasie. Często zdarza się sytuacja, w której znajdujące się w magazynie jednostki zapasów były przyjmowane po różnych cenach. Wydając z magazynu zapas, przedsiębiorstwo musi zdecydować po jakiej cenie zaksięgować jego wydanie. Jeżeli nie jest prowadzona ewidencja szczegółowa zapasów, przedsiębiorstwo nie jest wstanie dokładnie wskazać, która ich część była przyjęta po której cenie. Wie jedynie ile zapasów zostało po danej cenie przyjęte. Przedsiębiorstwa przyjmują więc konkretny model wyceny, np. LIFO.
Zgodnie z modelem wyceny LIFO, w momencie wydawania zapasu z magazynu przedsiębiorstwo księguje wydanie w wartości ostatnio przyjętego towaru, a gdy jego ilość się wyczerpie, po cenie poprzedniej.
Przykład:
Załóżmy, że przedsiębiorstwo odnotowało następujące przyjęcia do magazynu
W magazynie znajduje się więc 350 sztuk zapasu o łącznej wartości 34.650 złotych. Jeśli teraz przedsiębiorstwo będzie chciało wydać z magazynu 130 sztuk materiału na produkcję, zgodnie z metodą LIFO wyda:
W magazynie natomiast pozostanie zapas o wartości:
Jeśli następnie spółka przyjmie kolejną dostawę, np. 200 sztuk po 150 złotych, to wydając zapasy z magazynu zgodnie z metodą LIFO rozpocznie od tych ostatnio przyjętych.
LIFO a podatek dochodowy
Metoda LIFO jest szczególnie lubiana przez przedsiębiorstwa ze względu na jej korzystny efekt podatkowy, zwłaszcza w czasie wysokiej inflacji. Inflacja bowiem powoduje, że kolejne dostawy towarów przyjmowane są po coraz wyższych cenach. Księgując rozchód począwszy od nich, przedsiębiorstwo rejestruje możliwie najwyższy koszt, obniżając tym samym zysk do opodatkowania.
LIFO a wycena zapasów
Warto zauważyć jednak, że przy metodzie LIFO w przypadku zapasów, które zawsze utrzymywane są w przedsiębiorstwie na pewnym bezpiecznym poziomie i nigdy nie są wydawane do zera, zapas ten będzie wyceniony w cenach, po których został przyjęty często nawet wiele lat temu. Powoduje to, że wartość zapasów w sprawozdaniu finansowym spółek stosujących metodę LIFO może być zaniżona. Z tego powodu niektóre standardy rachunkowości, między innymi IFRS (Międzynarodowe Standardy Rachunkowości) nie pozwalają na stosowanie tej metody.