Podstawy ekonomii

Rozpoczynając poniedziałkowe podstawy ekonomii, czyli cykl artykułów wprowadzających do zagadnień nauk ekonomicznych, zastanowimy się nad tym, czym jest ekonomia.

Najprościej ujmując, ekonomia jest nauką o procesach gospodarczych¹. Jak każda nauka poznawcza, ekonomia bada swój przedmiot badania, próbując zauważyć zachodzące w nim zależności i prawidłowości, a następnie opisać je i przedstawić jako prawa ekonomii.

Mówiąc wprost, ekonomia próbuje odpowiedzieć na pytania takie jak:

• jakie elementy składają się na procesy gospodarcze – tu znajdziemy wszystkie definicje ekonomiczne jak inflacja, PKB, stopy procentowe, bezrobocie, cykl koniunkturalny i tysiące innych. Ekonomia wyodrębnia każdy z nich, starając się go jak najlepiej zbadać i opisać.
• czy i jak jeden element wpływa na drugi, czyli np.
  • Jak wzrost stopy procentowej wpływa na inflację, jak na bezrobocie, a jak na dany etap cyklu koniunkturalnego,
  • Jak wysokość opodatkowania wpływa na szarą strefę, jak na wpływy do budżetu, a jak na wysokość zarobków i poziom wydatków gospodarstw domowych.
  • Jak zmiana kursu walutowego wpływa na poziom eksportu i importu i jak wpływa na rozwój gospodarczy kraju
  • Jak struktura kosztów przedsiębiorstwa wpływa na jego pozycję konkurencyjną na danym rynku
  • itp.

Ograniczoność zasobów

Istotnym elementem równania, który ekonomia bierze pod uwagę podczas badania w.w. prawidłowości jest tzw. ograniczoność zasobów.

Chodzi o to, że ludzkość ma do dyspozycji ograniczone zasoby. Uwzględnić tu można bardzo wiele bo:

• zasoby naturalne (woda, ziemia, bogactwa naturalne, jak rośliny, kopaliny czy nawet powietrze) – są ograniczone, bowiem istnieje ich na ziemi jedynie określona ilość, ale przede wszystkim jest ich ograniczona ilość w danych miejscach i momentach w czasie.
• zasoby wytworzone przez człowieka, takie jak maszyny i urządzenia, budynki żywność środki transportu, itp. Ludzie mają dostęp tylko do ograniczonej ilości każdego rodzaju przedmiotu na ziemi.
• zasoby ludzkie, uwzględniając tu ilość rąk do pracy ale także doświadczenie i wiedzę poszczególnych osób. Ilość lekarzy, inżynierów, księgowych, sprzedawców, murarzy czy hydraulików jest ograniczona.

Ekonomia bada więc jak przebiegają procesy gospodarcze, uwzględniając fakt, że ludzie gospodarując zasobami mają ich ograniczoną ilość. Jak człowiek radzi sobie z niedoborem zasobów. Które zasoby wykorzystuje, jak je alokuje i jak ten proces alokacji przebiega. Co jest produkowane? Jak człowiek podejmuje decyzje o tym co produkować a czego nie?

Ta ograniczona ilość zasobów stanowi bardzo ważny czynnik w ekonomii. Zupełnie inaczej wyglądałyby procesy gospodarcze, gdyby ludzie mieli dostęp do nieograniczonej ilości energii elektrycznej, gazu, żywności itp.

Mikro- i Makro- ekonomia

Wprowadzając do ekonomii warto wspomnieć też o podziale nauk ekonomicznych na mikroekonomię i makroekonomię.

Bardziej szczegółowe, uwzględniające aspekt metodologiczny, rozróżnienie tych dwóch pojęć, znaleźć można w Wikipedii. My tu powiemy jedynie, że:

• Mikroekonomia bada indywidualne podmioty gospodarcze, czy rynki poszczególnych produktów, opisując zjawiska ekonomiczne z punktu widzenia jednostkowego. Mikroekonomia patrzy więc jak cena danego produktu wpływa na jego podaż na rynku.
• Makroekonomia natomiast skupia się na badaniu całokształtu zjawisk gospodarczych w skali „makro” właśnie. Bada ona szerokie zjawiska gospodarcze posługując się przy tym wartościami zagregowanymi, jak np. inflacja, Produkt Krajowy Brutto, stopa bezrobocia, itp.

Na koniec jeszcze ciekawostka.

Ekonomia jest nauką społeczną, a nie ścisłą. Stoi w rzędzie z socjologią i psychologią, a nie matematyką i fizyką.

Ekonomia jest bowiem nauką badającą zachowania ludzkie. Wszystkie zjawiska gospodarcze wynikają z działań ludzkich. Zmiany cen, wzrost i spadek bezrobocia, wysokość produkcji. Wszystko to wynika z decyzji i działań podejmowanych przez ludzi.

Można to przedstawić w ten sposób: Gdyby nie było ludzi, prawa fizyki i chemii działałyby nadal, prawa ekonomii nie.

W kolejnych etapach kursu zaczniemy zagłębiać się powoli w poszczególne zagadnienia makroekonomiczne.