Faktoring

Faktoring jest jedną z form finansowania działalności przedsiębiorstwa. Polega on na wykupie przez wyspecjalizowaną firmę (faktora) od przedsiębiorstwa (faktoranta) wierzytelności z tytułu sprzedaży towarów lub usług do przedsiębiorstw. Dzięki usłudze faktoringu przedsiębiorstwo uzyskuje środki finansowe wcześniej niż wynosi termin zapadalności wierzytelności handlowych. W rezultacie faktorant nie musi czekać na spłatę wierzytelności od dłużnika, zabezpieczając się jednocześnie przed ewentualnym opóźnieniem w spłacie.

Wierzytelności skupowane są przez faktora za wynagrodzeniem, z reguły w formie dyskonta, czyli po cenie niższej niż ich wartość nominalna. Dyskonto jest wynagrodzeniem faktora. Inne formy wynagrodzenia wymienione są poniżej.

Faktoring jest wykorzystywany w zarządzaniu płynnością finansową przedsiębiorstwa ponieważ dzięki możliwości wyboru ilości wierzytelności oraz terminu ich sprzedaży faktorowi, pozwala on na regulację strumienia wpływów środków pieniężnych do przedsiębiorstwa.

Podmioty transakcji faktoringu

W transakcji faktoringu z reguły biorą udział trzy podmioty:

1. Faktorant jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność handlową lub usługową uprawnionym do otrzymania należności od dłużnika z tytułu sprzedaży towarów lub świadczenia usług. Faktorant zbywa wierzytelności handlowe wyspecjalizowanej instytucji faktoringowej. Forma organizacyjno-prawna faktoranta nie jest istotna, zatem może być nim przedsiębiorstwo jednoosobowe, spółka prawa cywilnego lub handlowego.
2. Faktor jest wyspecjalizowaną instytucją świadczącą usługi faktoringowe. Faktorem może być bank bądź firma faktoringowa. Faktor wykupuje od faktoranta wierzytelności handlowe.
3. Dłużnik jest odbiorcą towarów lub usług nabytych od przedsiębiorstwa (faktoranta). Jest on zobowiązany do terminowego uregulowania płatności należnych faktorantowi. Dłużnikiem może być każdy podmiot, któremu faktorant sprzedał towary bądź usługi. Zgoda dłużnika, którego wierzytelności są zbywane nie jest wymagana do zawarcia umowy faktoringowej.

Przedmiot transakcji faktoringu

Przedmiotem transakcji faktoringu jest wierzytelność handlowa wynikająca z umowy dostawy, sprzedaży lub świadczenia usług, bez względu na ich przeznaczenie. Mogą być to wierzytelności istniejące bądź przeszłe, natomiast nie mogą być to wierzytelności niezbywalne. Przedmiotem faktoringu nie może być wierzytelność ze sprzedaży rzeczy przeznaczonych do użytku osobistego lub rodzinnego, z których korzysta się w ramach gospodarstwa domowego nabywcy, bowiem przedmiotem faktoringu mogą być jedynie wierzytelności związane z obrotem gospodarczym.

Formy faktoringu

Według ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika:

1. Faktoring właściwy (pełny) (bez regresu) polega na wykupie przez faktora wierzytelności handlowych oraz przejęciu ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika. Do faktora należy egzekwowanie należności od dłużnika. W tym przypadku instytucja faktoringowa w swoim interesie dokonuje oceny wypłacalności dłużnika. Koszty faktoringu pełnego są większe niż pozostałych form. Wysokość dyskonta zależy od oceny ryzyka przez faktora.
2. Faktoring niewłaściwy (niepełny) (z regresem) polega na wykupie przez faktora wierzytelności handlowych bez przejęcia ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika. W sytuacji kiedy dłużnik nie spłaci należności, faktorant musi spłacić należność wobec faktora zamiast dłużnika a następnie samodzielnie dochodzić swoich praw wobec dłużnika.
3. Faktoring mieszany jest połączeniem faktoringu właściwego i niewłaściwego. Ta forma faktoringu polega na wykupie przez faktora wierzytelności handlowych wraz z ryzykiem niewypłacalności dłużnika, ale jedynie do określonej w umowie wysokości. W przypadku niewypłacalności dłużnika zadłużenie do pewnej kwoty pokrywa faktor, a nadwyżkę powyżej określonego limitu - faktorant. Jeśli zadłużenie jest zmniejszane z jakiegoś powodu (np. reklamacje) wtedy ryzyko niewypłacalności przesuwane jest z faktoranta na faktora.

Według terminu zawiadomienia dłużnika o zawarciu umowy faktoringowej wyróżniamy:

1. Faktoring otwarty - polega na niezwłocznym zawiadomieniu dłużnika o zawarciu umowy faktoringowej. Jedna ze stron jest zobowiązania poinformować dłużnika o umowie pomiędzy instytucją faktoringowa a przedsiębiorstwem. Faktoring ten ma na celu uświadomienie dłużnika o konieczności przelania środków na rachunek faktora a nie faktoranta.
2. Faktoring półotwarty - polega na zawiadomieniu dłużnika o zawarciu umowy w momencie wezwania go przez faktora do uregulowania wierzytelności.
3. Faktoring tajny polega na nie zawiadomieniu dłużnika o zawarciu umowy faktoringowej. Przy wykorzystaniu faktoringu ukrytego, dług spłacany jest przez dłużnika faktorantowi, który następnie przekazuje go faktorowi. Ukrycie faktu wykorzystania faktoringu przed dłużnikiem ma na celu uniknięcie zrażenia do siebie klientów przez przedsiębiorstwo (faktoranta).

Według momentu otrzymania zapłaty za sprzedaną wierzytelność:

1. Faktoring dyskontowy polega na przejęciu przez faktora wierzytelności drogą cesji. Faktorant otrzymuje wierzytelność od faktora w momencie zawarcia umowy faktoringowej, czyli bez względu na datę zapłaty wierzytelności przez dłużnika.
2. Faktoring zaliczkowy polega na otrzymaniu przez faktoranta określonej zaliczki od faktora, która zależy od wartości oraz terminu spłaty wierzytelności. Resztę wierzytelności faktorant otrzymuje w rzeczywistym terminie płatności lub w momencie, kiedy dłużnik ureguluje zobowiązania.
3. Faktoring wymagalnościowy polega na otrzymaniu przez faktoranta wierzytelności w momencie faktycznego uregulowania zobowiązania przez dłużnika. W tej formie faktoringu chodzi o zmobilizowanie dłużników do terminowej spłaty zobowiązań.